بلاقا گؤره



تانري آديلا
عزيز گؤروشچولر وبلاگيما خوش گليبسيز
بورادا آذربايجانا گؤره مطلب لر اولاجاق و اومود ائديرم راضي اولاجاقسيز
سيزين ده يرلي گؤروش لرينيز و يوروملارينيزي گؤزله ييرم
ساغ قالين
-----------------------------------------
بنام خدا
با سلام
من در اين وبلاگ ناچيز هدفم خدمتگذاري به آذربايجان و پاسداري از زبان توركي آذربايجانيست
انشاالله كه از مطالبم راضي باشيد
با تشكر
سورغو
  • بيزيم ديل هانسيدير؟
بلوقوما سس وئرين
سایغاج
rss feed
Azərbaycan var olsun آذربايجان وار اولسون
آذربايجان اورييمي ياشادان تكجه سنسن..
آنا یارپاق       ایلگی      

شهريار قزللرينين حافظ و سعدي قزللريله فرق لنمه سي بودوركي سعدي و حافظ قزللرينده، هر بيت حتي گاهدان هر ميصراع اؤزو ايچين بير هاواچالير و هر بيري بير موضويا باغلي اولور، حال بوكي ، شهريار قزللرينده، باشدان ديبه كيمي بير موضو آچيقلانير و بيت لر آرا آيريليق گؤزه ديمير. بئله ليكله شهريار چاغداش قزليميزده پوزغونلوغو آرادان قالديريب، يئرينه » موضو بيرليك « ياساسيني قزلده حاكيم ائد يبدير.دئمك شهريار ، سعدي و حافظ دن چوخ تأثيرلنسه ده ، هئچ زامان اونلاردان آلديغينا كيفايتلنمه ييب، بلكه منيمسه ديگي هنرلره بير شئيلر آرتيريب و اونلاردان بير پيلله يوخاري قالخيب.

   روايتلره گؤره، گويا يئر اوزونده سحرين آچيلماسيني، هاميدان اؤنجه خبر وئرن خوروزلاري، عرش ده اولان بير خوروز يوخودان اويادير. دئمك چاغداش دؤورونده عرشده اولان خوروز و شهريار اولموشدور، نييه كي هله اثري باسيلمادان، ديلدن ديله گزيب اَزبرلندي و آشيقلارين سؤزو ـ ساوي ـ سازيندا سسله ندي و بير نئچه ايلين ضمينينده ، اونا سايسيز ـ حسابسيز نظيره لر يازيلدي.

شهريار اؤز آنا ديلينده يازديغي اثرلرده، ائله بير بديعي تفككور خزينه سي يارانميشدير كي ، اونون اينجي لريني ساييب ـ ساناماغا بير كيتاب گره كدير.

   شهريار1332 ـ جي ايله دك، يالنيز فارس ديلينده شعير سؤيله ميشدير. لاكين دؤرد ايل خوراساندا سورگون حاليندا اولاركن آتاسيني الدن وئريب، اؤزو بير آغير و اوزون خسته ليگه دوچار اولور، آناسينين بسله ييشي و دؤزدويو زحمتلره اؤزونو بورجلو بيلن شهريار، آنادان مينتدارليق يولونو يالنيز شعير ديلينده آختاريب و حيدرباباني اونون ايسته يي اساسدا يارادير،(...)

   شهريار ليريكاسينين گوجو، اونون ميللتينده دير. شهريار اولوسو كيمي نصيب سيزليك چكير، كدرله نير، قضب له نير، ميللتي ايله بيرليكده دؤيوشور، سئوينير و ميللت ديلينده خاطيرلانير و ميللت ديلينه گتيره بيلمه ديگي ديلك و نيسگيللري تام جسارتله و ايناملا ترنم ائدير:

حيدربابا قئيرت قانين قايناركــن    قاراقوشلار سندن قوپوب قالخاركن

او سيلديريم داشلارينان اويناركن   قووزان منــيم همتــيمي اورداگـؤر

اوردان ايــيل قــامتيمي دارداگــؤر!

اديبلر اعتيرافينا گؤره ، شهريار شعيرينده، شاعيرين آنا ديلي و تورك ادبياتي نين ائتگيسي چوخ و اونودولمازدير.

آذربايجان خالقي باخيمدان، شهريار هر شئيدن اؤنجه » حيدر بابا « شاعيريدير. حيدر بابانين يارانماسي هم شاعيرين اؤز حياتيندا دؤنوش نوقطه سي ، هم ده آذربايجان ادبياتيندا يئني مرحله نين باشلانجيغي اولدو. گنج شاعيرلريميزدن توتاراق قوجامان سؤز اوستادلارينا قدر بو اثره سس وئرديلر. نئجه كي شاعير » سهنده مكتوب « آدلي شعيرينده بو مطلبه ايشاره ائدير:

سني « حيدر بابا » اول نعره لريله چاغيراندا

» دده قورقود» سسين آلديم، دئديم آرخامدي ، اينانديم

آرخـا دوردوقـدا سهنديم، ساوالان تـك هاوالانـديـم

سئله قارشي قاوالانديم

جوشقونون دا قاني جوشدو، منه بير هايلي سس اولدو

هر سسيز بير نفس اولدو.

باكي داغلاري دا هاي وئردي سسه قيها اوجالدي

او تايين نعره لري سانكي بو تايدان دا بـاج آلدي

» قورخما، گلديم » دئيه سسلرده منه « جان » دئدي قارداش

سنه « جان،جان » دئيه رك دوشمنه« قان،قان » دئدي قارداش

دئمك حيدربابانين بوتون ائولره يول آچما سببي، اينسانين ان شيرين خاطيره لر دؤوراني اولان اوشاقليق عالمي نين چئشيدلي صحنه لريندن يارانان گؤزل لؤوحه لرده آختارماق اولار . ديقت يئتيرين:

قاري ننه گئجه ناغيل دئيه نده         كولك قالخيب قاپ ـ باجاني دؤينده

قورد كـئچي نيــن شنگولـــوسون يئينده 

مـن قـاييـديب بيــرده اوشـاق اولايديـم

بــير گول آچيـب اونــدان سورا سولايديم

   شهريار حيدربابا شعريله ، يالنيز ادبيات سئوه رلري يوخ، بلكه ساده كندلي نين ده اوره يينده اؤزونه يئر آچير:

حيدربابا داغين داشين بره سي        كـهليك اوخور داليسندا فره سي

قوزولارين آغي، بوزو ، فره سي        بيرگئـده يديم داغ دره لـر اوزونو

اوخويايديم«چوبان قايتار قوزونو«

   هئچ زامان نيك بين ليگين الدن قويمايان ، درده درمان آختاران، ظولمو كؤكوندن قيريب ييخماق يولون گؤسترن، اوزاق ـ اوزاق اوفوقلارا بويلانيب ، نورلو گله جه يه هاميدان برك اينانان شهريار، وطن اوستونو دومان آلاندا اولوسونو بئله بيرليگه چاغيرير:

حيـدربابا گؤيلـر بوتـون دوماندي

گونلريميز بير ـ بيـريندن ياماندي

بير ـ بيريزدن آيريلمايين،آماندي!

 ياخشـي ليغـي اليميـزدن آليبـلار!

 ياخشي بيزي يامان گونه ساليبلار!

   ايران و آذربايجانين ان يوكسك شاعيري شهريارين « حيدربابا» سي ايله انگيليزين آدلي ـ سانلي ناتورال شاعيري « ويليام وود وورث» ين شعيرلري آرا بوللو اوخشاييشلار گؤزه چارپير، او جومله دن: ديلدن ساده جه سينه فايدالانماق، طبيعت و كند ياشاييشي، اوشاقليق خاطيره لريني تعريف ائتمك، خيال و رئال و فيزيكي توصيفلر ، دين و اخلاقا رغبت گؤسترمك، ساده اينسانلارين اينجيمه لريني قلمه الماق، نصيب سيز انسانلارلا همدردليك ائتمك، آرا بير اينقيلابي شعيرلريني ماياسيني تشكيل ائدير.

شهرياري ايسته ينلر، حيدربابا پوئماسي ياييلاندان سونرا، شهرياري آنا يوردونا چكيب دوغما كندينه آپارديلار. بو قاييديشدا،» حيدربابانين« ايكينجي داغيني اوزاقدان گؤرن كيمي، بداهتن بئله سؤيله دي:

حيدربابا چـكديـن مـني گتيــرديــن

يـوردومـوزا، يوواميـزا يئتيــــرديـن

يـوسفينـي اوشـاق ايـكن ايتيرديــن

 قوجا يعقوب،ايتميش سه ده تاپميـسان

قـووالاييب ، قورد آغزيندان قاپـميسان

و بو اولدوقجا دوغرو و معنالي سؤزدور. قوجا ياغيب ـ آذربايجان ـ اؤز يوسيفيني اوشاق ايكن ايتيرسه ده، آنجاق آذربايجان يوسيفي قويودا قالماز اولدو. آرتيق شعير و صنعتي نين شؤهرتي بوتون اؤلكه ني بورودو.

شهريار، آنانين آغير ايتگيسيندن سونرا، سئوه نلرينين ايصراريله،1935 ده، تبريزه اوز چئويردي و ميللي ادبيات و مدنيتيميزين قورولماسي و انكيشافي اوغروندا فداكارليقلا چاليشقان وطن سئوه نلرين سعيي ايله » حيدربابا يا سلام « اثري1954 ـ جو ايلين مارت آييندا تبريزده نفيس شكيلده نشر

ميللي آلچاتما اولوندو و تحقيرلره تابلاشمـايـان شهرياريـن « حيدربابا» پوئماسي واقعده، آذربايجان اولوسونون ديليني، مدنيت و ادبياتيني و باشقا سؤزله ميللي وارليق و منليگيني دانانلارين، تحقير ائده نلرين و تحريف ائده نلرين آغزيندان مؤحكم بير يوموروق ايدي. سانكي ديليميزه خور باخانلارا خيطاب« توركون ديلي » آدلي پوئزيياسيني بو بيت ايله باشلاميشدي:

توركون ديلي تك سئوگيلي ايستكلي ديل اولماز

اؤزگه ديله قاتسان بو اصيل ديل، اصـيل اولـماز

حيدربابادان سونراكي شعيرلرده، حيدربابا ايله قياسدا خاص بير فرقلر دويولور و شهريار داها، ادبي ديل ايله دانيشيق ديل آراسيندا فرقه قائل اولاراق، يازي قايدالارينا باغلي قالير ، ائله بو زاماندا شهريارين ايكينجي اثري ياني  «سهنديه » سينين يازيليب يارانماسينا شاهيد اولوروق.

شهريار توركجه ميزده بير سيرا گؤزل اثرلرين ياراديجيسي اولموشدور بو اثرلرده بير چوخ ايفاده لري، كيتابلاردا يازيلديغي كيمي يوخ بلكه خالقين دانيشديغي كيمي ايشله ديبدير و بونلار ديليميزين لئكسيك زنگين ليگيندن اؤنملي بير دليل ساييلا بيلر.

تبريزلي بهجتين شعرينده، يوردوموزون اينجه، گؤزل و رئال لوحه لرين باجاريقلي رسسام فيرچاسيلا ايشله نيلميش مينياتورلارين گؤرنده، يقين ائديريك كي او بوتون بونلاري اوشاقليغين ايتي، دويغولو، تئز قاورايان و گئج اونودان باخيشلاريلا ذهنينده درك ائتمه سيدي، بو قدر بويالي تصويرلري طبيعتدن و كدرلي حياتي نين اينجه ليكلريندن ترنم ائده بيلمزدي.

شهريار، هيتمي داغلاردان اوجا لاكين قامتي داردا اولان ميللتي نين سه سيني اوجالديب، موجود دورومو ده ييشيب، ال ـ قولونا دولاشان اسارت قانداللارين قيرماق اوچون بئله عوصيانكار سورغولاري بوتون بشريت و كاينات قارشي سيندا چيخيش ائده رك دئيير:

بير سوروشون بو قارغينميش فلكدن

نه ايستـه ييـر بو قـوردوغـو كلكدن

دئينـه كئچيـرت اولدوزلاري الـكدن

                   قوي تؤكولسـون بو يئر اوزو داغيلسين

                   بو شيطانليق قورغوسو بير ييغيلسيـن!

   گؤروروك كي بئله بير آغير شرايطده ، شهريار هر نه دن اؤنجه و هر كيمسه دن قاباق آيري دوشدويو ائليني سوراقلايير و ائلي ايله دردلشمك ايسته يير:

بير اوچـايديم بو چيتـرپينان يئلـينن

باغلاشـايديم داغدان آشان سئلينن

آغلاشايديم اوزاق دوشموش ائلينن

 بيرگـؤره يديـم آيريليغي كيـم سالدي؟

اؤلـكه ميزده كيم قيريلدي، كيم قالدي؟

 

شهريارين حيدربابا داغينا اوز توتوب دئديگي سؤزلر، اصلده وطنه، اولوسونا حتتا بوتون بشريته موراجعتي دير. اؤز ائليني، يوردونو توكنمز سئوگيله سئون شاعير ، ميللي دارليق دا قالميش، شعرينين معنا و ووسعتيني گئنيشلنديرمكله، عوموم بشري زيروه يه قالخيزميشدير. ائله بو سببه اونون شعيري و شؤهرتي سينيرلاري آشاراق70 ديله چئوريلميشدير.  

شهريار، آتا ـ اناسيندان باشقا ايلهام قايناقلاريندان بيري ده آنا يوردودور. شهريار شعيرينين سجيه لريندن هر ايكي توركو و فارسي شعيرلرينده، شعيرلرينين ديلي خالق ديلي اولماسي، و اوستادليغيندان دوغولان ساده ليي عونوان ائتمك اولار. ائله كي جانلي ديلدن تاپيب ايشلتديگي سؤزلرين چوخو هله ده ايضاحلي سؤزلوكلره دوشمه ييب، سانكي شهريار بو بيتي اؤزو اوچون يوخ، بلكه بوتون ديل بيرلري اوچون دئميشدير:

توركو، واللاه، آنالار اوخشايي، لايلاي ديليدير

 درديـمي من بو دوا ايـله مـدارا ائـله ديـم

 

شهريارين ادبي ايرثي ، ايللردير كي يالنيز ايراندا يوخ، بلكه بير چوخ اؤلكه لرده يوكسك سويه ده قيمت لنديريلمكده دير. شهريار اؤزو دئميش كيمي:

 

دومانلي زير وه سي گؤزدن ايتيبسه

روحونون انتظار گؤزو بيزده دير

او اؤز بارسينده بئله دئميشدير:

فلك گو با من اين نامردي و نامردي بس كن

كه من سلطان عشق شهريار شعر ايرانم

يداله مفتون جنابلاري دا،» ارك« و»ماكو« حماسه لرينده، شهرياري ايچگي ساتانلار مولكونون سونونجو سولطاني آدلانديرير:

اي ميان بزم دلها شمع فروزان شهريار

آخرين سلطان ملك مي فروشان شهريار

توركيه ده ده« احمد آتش» نشر ائتديگي حيدربابانين باشلانيشيندا بئله يازير:« حيدربابا اثري، ايكينجي دونيا ساواشيندان بـري تـورك دونـيا ادبياتيندا ان ديرلي نمونه دير«.

   ايستالين رژيمينين دئوريليشيندن سونرا،60 ـ جي ايللرين سونلاريندا قوزئي آذربايجان دا شهريار شعيري اؤز ديرلي يئريني الير. آذربايجانين شعير و صنعت صاحابلارينين ديلينده، شهريار آدي فخر و شرف رفينه چئوريلير.80 ـ جي ايللرده شهريار صنعتي ، اؤزه لليكله آذربايجاندا ميللتين اؤز ميللي ـ معنوي كئچميشينه قوووشماق ايشينده، قدرتلي رول ايفا ائتميشدير.

  قوزئي و گونئي آذربايجان آراسيندا معنوي كؤرپويه چئوريلميش شهريار صنعتي آرازين هم اوتايي هم ده بو تاييندا اولان قارا قووه لرين سئوديگي بير ايش دئييلدي. تصادفي دئييلدي كي،1968 ـ جي ايلده باكيدا بؤيوك اذربايجان شاعيري ماللا پناه واقيفين250 ايلليليك ايل دؤنومو مراسيمينه چاغريلميش شهريار، محض بو قارا قووه لرين ياراتديغي مانئع لر اثرينده باكييا گئده بيلمه دي.

شهريار فيكريجه، صفا و باريش اولورسا، عالم جنت دير ايسه بو نعمت ارادان قالديريلسا، دونيا بشر اوچون جهنم دير.

شهريار ، خيال عالمينده قافقاز و توركيه يه سفر ائتميش و آنا ديلينده ايكي گؤزل شعير هديه گتيرميشدير. اونون » قافقازلي قارداشلارلا گؤروش« آدلي شعيري ادبي باخيمدان علاوه سياسي نظردن ده ديقته لاييق دير. او بو شعير ده گؤسته ريركي: روسلار، سونگو و قلينج گوجونه قارداشي ، قارداشدان آييرسالاردا، آغ ساچلي تبريز اؤز دوغـمالاريـني اونـوتماز.

اي صفاسـين اونوتـمايـان قـافقاز

گلمـيشـم ذوق آلام مـاراغيـنـدان

قيـرتـي جـوشغون اولمايان نه بيلر

كي نه لر چكميشـم فـراغـيندان ...

سن كيمي قارداش اؤز قارينداشيني

آتماييب اؤزگه ، كيمسه توتمايـاجق

قوجا تبريزده يوز مين ايـل كـئچسه

باكي قارداشلارين اونوتماياجاق

ديليمـيز ، قانيـميز بير اولـدوقدا

قيرماق اولـماز بـو عهد و پيماني

خلقيله عهـدي مؤحـكم ائتمكده

بوشلايا بيلـمه ريـك بو ايماني...

حاقلي اولاراق شهريارين حيدربابايا سالام پوئماسيني، دونيا ادبياتي نين بير سيرا آز تاپيلان اثرلريله عيني سويه ده دايانديغيني قبول ائتمك گره كدير.

شهريار عؤمور دفتريني واراقلاياركن » نئجه كئچدي عؤمرون « آدلي شعيرينده، اون اوچ بيتده بئله يازير:

بير اوشاقليقدا خوش اولدوم، اودا يئر ـ گؤي قاچـاراق

قوش كيمي داغلار اوچوب،يئل كيمي باغـلاركئـچدي

سونـرا بيـردن قاتـار التينـدا قاليــب ، اوستـومـدن،

دئيه بيلمم نه  قـدر سئـل كيمـي داغـلار كئــچــدي

اوره گيمدن  خبر آلسان « نئجه كئچـدي عـؤمـرون؟«

گؤز ياشيمـلا  يازاجـاق:« مــن گونوم آغلار كئچدي«

آدي اؤلمز شهريار» دؤيونمه ـ سئوينمه « شعيرينده بئله دئيير:

قارداش گؤزوم آختارمادا قوي بير سني تاپسين

عشقيم طيليسيم داغلاري فرهاد كيمي چاپسين

دوشمن وار ايسـه امجه گينـي تنديـره ياپسين

حسرت قالالـي بيز سيـزه بير قرن ياريـم دير

آغلار گؤزومون شاهيدي،شعريم سه تاريم دير

شهريارين جسمي اؤلورسه ده، شعيريله كؤنوللرده يئر ساليب ياشار قاليبدير و اؤزونون « اودو سؤنمه ييبدير » شعرينده خبر وئرديگي كيمي:

آشيـق دئير بيـر نـازلي يـار واريميـش

عشقينـدن اودلانيـب يانـار واريميـش

بيـر سازلي سؤزلو شهـريـار واريمـيش

اودلار سؤنوب،اونـون اودو سـؤنمه ييب

اومود كي ادب كروانيميز هئچ زامان باشچي سيز قالماسين و اوستاد محمد حسين بهجت تبريزلي كيمي شاعيرلرين آچديقلاري يولون گونو ـ گوندن داوامچيلاري اولسون و يئني ـ يئني باجاريق صاحابلاري مئيدانا گلميش اولسون.

قايناق

 

 


گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر
بؤلوم : ادبيات
یارپاق لار :
 
   
 
Powerd By : ARZUBLOG.COM Theme Designer : MyTheme.ir