تاريخ ، جغرافيا و مدنيت خوي

پرويز يكاني زارع (ائليار)

       شهرستان خوي ، به سبب پاكي و بي آلايشي مردمان و طبيعت بكر و زيبايش به » دارالصفا« و به سبب پايبندي عميق مردمش به زهد و پارسائي به » دارالمؤمنين « مشهور گشته و در عين حال به : نمك ، توت ، گندم طلائي وآفتاب گردان خود شهرة عام و خاص بوده و به كسب عناويني چون شهر گل سرخ و» نو عروس شهرهاي جهان « نايل آمده است.

» لطفعلي بيك آذر بيگدلي« حق مطلب را به شايستگي تمام چنين ادا كرده است:

خوي! به نزهت مصر و نه مصر فرعوني   

چه خوي! به خضرت شام و نه شام ظلماني

خوي! به يــمن عدالــت مــداين اول      

چه خوي! به ميمنت و امن كعبة ثاني

خوي! كه ديد در آن لاله ريخت چو ژاله    

 گل بهشت، خوي از خجلتش ز پيشاني

از شانزده قرن پيش از اين تا به امروز نام اين شهر خوي  بوده است.

برخي مي گويند: كلمة» خوي« يك كلمة ارمني و به معني قوچ مي باشد. اين اشتباه محض است چه ارامنـه در منـابع خــود،» خـوي « را » هيرن « ناميده اند.

پاره اي هم كلمة خوي را پهلوي و به معناي نمك عنوان نموده اند . اين نظر هم به سبب بافت فرهنگي ـ اجتماعي و سياسي منطقه از ارمنة قديـم تـا بـه حـال غـير مـمكن مي نمايد.

گروهي نيز خوي را به معني  عرق  دانسته اند و سبب آن اشعار برخي از شعرا مي باشد . بطور مثال ظهيرالدين فاريابي چنين سروده است:

آنان كه به جهل با تو مي ستيــزند  

 افتند چنان كه روز محشر خيزند

خصمانت مراغه مي زنند اندر خوي 

  هر چند كه در مرند و در تبريزند

 
----------------------------------- بقيه در ادامه مطلب ( آرديني اوخو )

گؤنده ر

Tarix boyu Türk dilinin əlifbası

الفباي توركي در طول تاريخ

براي نگارش زبانهاي تركي در طول تاريخ الفبا‌هاي مختلف بكار گرفته شده‌است. خط ميخي ، الفباي اورخون ، الفباي اويغور ، الفباي عربي , الفباي عبري (تركان يهودي كارائيم و خزر)، الفباي لاتين و الفباي سيريليك اما هم اكنون اكثر زبانهاي تركي از الفباي لاتين استفاده مي‌كنند يا در حال تغيير خط رسمي خود به لاتين هستند. قابل ذكر اينكه بعد از ظهور دين مبين اسلام به علت گرايش سريع تركان به دين اسلام و به احترام خط قرآن و به علت دشواري نگارش خطوط فوق خطوط تركي باستان اعم از اويغور و اورخون و عبري" تركها خط اشان را به عربي تغيير دادند. ولي جمهوري هاي استقلال يافته شوروي سابق و ديگر كشورهاي ترك از خط تركي لاتين كه هم آسان و هم به روز است استفاده ميكنند.

1- الفباي ميخي اولين الفباي جهان محسوب ميشود كه توسط "سومر"ها (Sumerlәr) يا "تركان باستان" اختراع شد.

2- الفباي اورخون كه توسط "گؤك تورك"ها (GökTürklәr) يا "تركان آسماني" ايجاد شده است.

3- الفباي اويغور كه توسط "اويغور"ها (Uyğurlar) يا "تركان شرقي" بوجود آمده است.

4- الفباي عربي تركي

5- الفباي لاتين تركي

گؤنده ر